RozmawiajMY. Konferencja w ramach Festiwalu Literackiego „Łączy nas bajka”
Festiwal Literacki „Łączy nas bajka” to również czas kiedy dorośli mogą wymienić doświadczenia i kształtować swoją postawę towarzyszącego i wspierającego przewodnika młodych ludzi we współczesnym świecie. 22 sierpnia 2025 r. spotkaliśmy się w Teatrze Maska w Rzeszowie, aby poruszyć tematy akcentujące wpływ nowych technologii na sferę emocjonalną i psychiczną. Podczas wykładów zaproszonych gości bardzo mocno wybrzmiał motyw angażującego działania czytania na mózg.
Konferencję otworzył występ Aleksandry Wajdy, uznanej i nagradzanej wokalistki, która zaprezentowała w solowym wykonaniu utwór „To, co w życiu ważne” Krzysztofa Krawczyka. Gości powitała Bożena Janda, Dyrektor WiMBP w Rzeszowie, która podziękowała dyrektorom bibliotek partnerskich: MBP w Łańcucie, MBP w Stalowej Woli, MiPBP w Kolbuszowej, MBP w Jarosławiu, GBP w Żurawicy, GBP w Żyrakowie, GBP w Krościenku Wyżnym, partnerom, patronom honorowym i medialnym wydarzenia oraz osobom zaangażowanym w tworzenie festiwalu. Swoją obecnością zaszczycili wydarzenie: Dorota Nowak-Maluchnik – podkarpacka kurator oświaty i Jerzy Bednarz – wicestarosta rzeszowski.
Rolę prowadzącej i przewodniczki po programie konferencyjnym objęła Martyna Chuderska, dziennikarka Polskiego Radia Dzieciom, zapraszając uczestników do aktywnego słuchania i przeżywania poszczególnych prelekcji. Pierwszy wykład „AI, media społecznościowe, nieustający online. Dlaczego młodzi ludzie mieliby dziś czytać książki?”, niezwykle emocjonujący i pokazujący rolę książek w życiu człowieka zaprezentowała dr Roksana Jędrzejewska-Wróbel, literaturoznawczyni oraz autorka książek dla dzieci i młodzieży. Padło wiele przykładów dotyczących wsparcia młodych ludzi dzięki opowieściom, budowania relacji i zaufania.
Perspektywę neurobiologiczną przedstawił prof. UŚ dr Marek Kaczmarzyk w prelekcji „Jak bajka zmienia mózg dziecka? O neuroplastyczności, rozwoju i języku”. Profesor w bardzo obrazowy i przystępny sposób zaprezentował działanie neuronów lustrzanych. Okazuje się bowiem, że opowieści zmieniają nasz mózg tak samo jak przeżywanie doświadczenia – dlatego czytanie potrafi poszerzyć perspektywę emocji i odbioru. O mroczniejszej stronie technologii cyfrowych, braku świadomości zagrożeń i higienie cyfrowej u dzieci i młodzieży opowiedział prof. dr hab. Mariusz Z. Jędrzejko w zajmującej prelekcji „Cyfrowe bajki, które stają się horrorami – o tym jak technologie cyfrowe wpływają na rozwój dzieci”. Człowiek jest istotą społeczną potrzebuje relacji, rozmowy, obecności uważności drugiego człowieka. Profesor bardzo mocno podkreślał aby wyznaczać granice i ustalać zakres czasowy przy korzystaniu przez najmłodszych ze smartfonów i tabletów.
Druga część konferencji rozpoczęła się od wystąpienia Katarzyny Stoparczyk, która opowiedziała o autorskim międzynarodowym projekcie „Dajcie nam głos! Kasia Stoparczyk i dzieci”. Pojawiły się nagrania z rozmów z dziećmi. Poruszono temat ich problemów, braku wsparcia ze strony dorosłych i samotności. Wybrzmiały bardzo dosadnie słowa o potrzebie otwartej, poważnej, pełnej szacunku rozmowy i zauważenia dziecięcych zmagań ze światem.
Podsumowaniem wystąpień była rozmowa tocząca się wokół poszukiwań odpowiedzi na pytanie Czy literatura jest odpowiedzią na problemy dzieci i młodzieży? W panelu dyskusyjnym wzięli udział Eliza Piotrowska – autorka książek dla dzieci, Katarzyna Stopraczyk – dziennikarka i uważna słuchaczka dzieci, Tomasz Kobylański – wiceprezes Fundacji Pro-Fil oraz współzałożyciel Centrum Pomocy Dzieciom w Rzeszowie i Monika Wróbel-Lutz – przedstawicielka wydawnictwa Tatarak. Klimat rozmowy nakreślił utwór Kasi Nosowskiej i Króla pt. „Można”, który wybrzmiał na początku panelu.
Na zakończenie konferencji wybrzmiał w poruszającym wykonaniu autorski utwór Aleksandry Wajdy „Już nic się nie śni nam”.
Konferencji towarzyszyły targi wydawnicze książek dla dzieci i młodzieży, w których wzięły udział takie wydawnictwa jak: Tatarak, Mamania, Hokus Pokus, Widnokrąg, Muchomor, Dawid Mędrala, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Wyjątkowym momentem tematycznie komponującym się z prelekcjami i rozmowami był projekt artystyczny „_zamiast” autorstwa Wacława Nowackiego. Miał on na celu pokazanie problemu uzależniającego przewijania – scrollingu i zjawiska FOMO, czyli lęku przed wypadnięciem z bieżącego obiegu treści publikowanych w mediach społecznościowych.
Serdecznie dziękujemy prelegentom, gościom i uczestnikom konferencji „RozmawiajMY”, która miała ważną ideę pokazania wyzwań, wobec jakich stają młodzi ludzie, uwrażliwienia jak technologie cyfrowe wpływają na sferę psychiczną dziecka i jak wartościowa literatura może budować trwałe i silne, wspierające więzi. Opowieści mogą być mostem łączącym doświadczenia, a rozmowa to spotkanie z drugim człowiekiem.
Marcelina Janisz
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
Zadanie sfinansowano ze środków budżetu Województwa Podkarpackiego.
