O czytelnikach w spektrum – relacja ze szkolenia dla moderatorów Dyskusyjnych Klubów Książki z województwa podkarpackiego
Biblioteka i przestrzeń Dyskusyjnych Klubów Książki to miejsca, w których każdy powinien czuć się bezpiecznie. Bardzo istotnej jest uwzględnianie indywidualnych potrzeb czytelnika. 12 listopada 2025 r. odbyło się szkolenie dla moderatorów DKK, które przybliżyło specyfikę zachowań, form pracy i angażowania osób w spektrum autyzmu. Świadomość jak funkcjonuje, z jaki trudnościami się styka taki człowiek, pozwala lepiej się z nim komunikować.
Szkolenie poprowadziła Karolina Śmiałowska-Cieplak – pedagog, certyfikowana trenerka Treningu Umiejętności Społecznych, warsztatowo zajmująca się profilaktyką przemocy w rodzinie, uzależnień oraz tematami związanymi ze spektrum autyzmu i zespołu Aspergera.
Uczestnicy zapoznali się z terminologią dotycząca zaburzeń neurorozwojowych oraz klasyfikacją diagnostyczną: ICD-10, ICD-11 i DSM-5. Warto zaznaczyć, że najbardziej aktualny jest termin: zaburzenia ze spektrum autyzmu, odnoszący się do szerokiego zakresu trudności i deficytów.
Bibliotekarze pracując zespołowo tworzyli podstawową charakterystykę osób w spektrum, bazując na przykładach, scenkach i sytuacjach problemowych, a także przyglądając się emocjom, sposobie komunikowania się czy teorii umysłu. Czytelnik w spektrum ma trudności zwłaszcza w sferze emocjonalnej m.in.: kłopotliwe bywa dla niego nazywanie emocji, empatyzowanie, brak naturalnej potrzeby dzielenia się emocjami z innymi. Pojawiają się również trudności z komunikacją, które przejawiają się w dosłownym odbieraniu słów, niezrozumieniu sarkazmu, ironii, intonacji głosu, powtarzalność słów, a także bariery rodzące się z braku podtrzymywania dialogu. Osoba w spektrum często może przejawiać swoje zachowania oparte na schematach, rytuałach, powtarzalnych sekwencjach, które pozwalają jej na stworzenie bezpiecznej przestrzeni.
W komunikacji z osobą w spektrum warto pamiętać o jasnym i prostym komunikacie, zadbaniu o werbalny przekaz, a przy tym wzmacnianie wypowiedzi przez dopowiadanie, dookreślanie, bazowanie na faktach. Nowa przestrzeń bywa również wyzwaniem, warto zadbać o odpowiednie oznaczenia, informacje wizualne czy piktogramy.
Szkolenie miało na celu przybliżenie perspektywy, zachowań, sposobu komunikowania się osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz poznania inkluzywnych działań biblioterapeutycznych z osobami w spektrum w różnym wieku.
Katarzyna Buczek, Marcelina Janisz
koordynatorki DKK województwa podkarpackiego
Dofinansowano ze środków Instytutu Książki pochodzących z dotacji celowej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dofinansowano ze środków budżetu województwa podkarpackiego na realizację projektu DKK.
